KADINLAR İÇİN SÜSLENEN ERKEKLER KÖYÜ

Nijer’in geri kalanında yaşayanların bile aklına gelmeyen, çorak bölgede kaybolmuş gitmiş, yoksul bir köy var. Burası birkaç yıldır Afrika kültürlerini araştıranların giderek daha fazla ilgisini çekiyor. Bunun nedeni kıtanın en görkemli törenlerinden birine ev sahipliği yapması. Bu köyün adı Fudduk; törenin adı ise ‘Gerival’.

Fudduk uçsuz bucaksız Büyük Sahra ile güneydeki daha verimli topraklar arasında, parmak boyunda dikenleri olan çalıların ve bodur ağaçların tek tük bulunduğu çorak düzlükte yer alıyor. Yörede yılın dokuz, on ayı hiç yağmur yağmıyor; su birikintileri kuruyor, gündüz kimse gölgeden çıkmıyor, geceleri de hava kimi zaman dondurucu olabiliyor. Diğer üç ayda ise şiddetli yağmurlar yağabiliyor. Bir anlamda yağmur mevsiminin sonunu Gerival belirliyor.

Gerival, genç Vudabe erkeklerinin katıldığı bir tür güzellik yarışması. Bu yarışma kendilerine eş bulmalarını sağlıyor. Vudabeleri kaynaştırıyor. İlk gün, en güzel giysileri kuşanmış konuk klanın ileri gelenleri ağırlanıyor. Uzun uzun karşılıklı saygılar sunuluyor, yemekler yeniyor. İlk günün akşamın da konuklar ilk Gerival dansına hazırlanıyor.

Yedi gün süren Gerival danslarına katılacak genç erkekler için makyaj işin çok önemli bir parçası. Yüz genellikle kök boyayla renklendiriliyor, burun üzerine ve yanaklara sarı veya beyaz çizgiler çekiliyor, beyaz noktalarla desenler yapılıyor. Dudaklar siyaha boyanarak dans sırasında gösterilecek dişlerin beyazlığının daha da belirginleşmesine çalışılıyor. Boyunda boncuk gerdanlıklar, kolyeler, renkli deriler var. Ayaklara kadınların kullanacağı tipte bir kumaş sarılıyor. Başa da açık renkli bir kumaş bağlanıyor, keçi tüyü takılıyor, yüzün iki yanından süslü deriler uzanıyor.

Ve Gerival dansı… Elli ya da daha fazla dansçı dirsek dirseğe, yan yana diziliyor ve bir tür mırıldanma başlıyor. Yükselip alçalan ritme birkaç saniye sonra gövdeler de uyuyor. Her daha şiddetli ses vuruşunda, dizlerini biraz kırarak ayak uçlarında yükseliyorlar, kollarını yavaşça ileri doğru uzatıyor, yine ayaklarının üzerine iniyorlar. Dans bu şekilde sürüp gidiyor, ayak uçlarında yükselip kolları hafifçe kaldırırken bir yandan da geleneksel sözleri mırıldanıyorlar.

Aslında oldukça yalın olan bu dansı etkileyici, neredeyse gerçeküstü kılan şey, her dansçının bir yandan da bir mimik gösterisine girişmesi. Başı sağa sola çevirme, kocaman bir gülümsemeyle bembeyaz dişleri ortaya çıkarma, gözleri olabildiğince büyük açma, baygın bakışlar, gözleri şaşı yapma… Bütün bunlar dans sırasında yüzlerden geçip duruyor. Bu arada kimi dansçı sıradan bir iki adım öne çıkarak bir tür transa giriyor, gözleri bir noktaya dikiliyor, tüm gövdesi delicesine titriyor.  Bu gösterinin en önemli amacı izleyiciler arasındaki genç kızların dikkatini çekebilmek. Belki evliliğe adım atabilmek, belki de Gerival sırasında küçük bir gönül macerası yaşamak. Zira Vudabelerin kadın erkek ilişkilerinde çok katı kuralları yok.
Büyük Sahra’nın kıyısında yüzlerce yıllık geleneğini sürdüren topluluğun erkekleri kadınlara yaklaşmak için yine kadınlara özgü davranışlar sergiliyor, bu yolla seçilmeye çalışıyor. Güç ve kas gösterileri, çok yemek, çok içmek, gürültü çıkarmak, ata iyi binmek, iyi güreşmek yerine Vudabe erkekleri makyaj yapıyor, ışıltılı takılar ve kadınsı mimiklerle kendilerini fark ettirmeye çalışıyor. Gerival’in dışarıdan bakanlarca ‘gerçeküstü’ diye tanımlanmasının nedeni bu olsa gerek.

Kaynak: kesfetmekicinbak.com

Gezginler