Gezginler Kulübü Gezginlerin buluşma adresi…
Yerkürenin her daim en hareketli noktalarından biri olan Anadolu topraklarında, yüzlerce uygarlık yaşadı ve yok oldu. Bizler fark etmesek de bu kara parçası sürekli hareket halinde.
Anadolu Levhası, tektonik olarak oldukça faal bir bölgede yer alıyor. Arap Levhası ile Avrasya Levhası arasında bulunması ve Arap Levhası’nın kuzeye doğru hareketi sonucu sıkışmaya maruz kalıyor. Bu tektonik hareketler volkanizmayı doğuruyor, nasıl? Van Havzası altında kabuk yalnızca 38 km kalınlığında. Arap Levhası, burada bulunan yığışım karmaşığına çarparak altına dalıyor, alta dalan levha parçası kırılarak ayrılıyor ve eriyor; yerine devasa sıcaklıktaki astenosfer yükseliyor. Bu bölgedeki kayalar 1200 °C gibi bir sıcaklığa maruz kalıyor ve kabuk alttan erimeye başlıyor. Basınç azaldıkça erime hızlanıyor ve Doğu Anadolu’nun altı oyuluyor. Sonuç ise volkanizma!
Göz açıp kapayınca kadar geçen insan hayatı, ne yazık ki tabiattaki pek çok değişime, gelişime şahit olamıyor. Nemrut volkanında yapılan son incelemelerde, bölgedeki su ve buhar çıkışlarında manto kökenini işaret eden örneklere rastlandı. Bu sonuçlar, volkanın direkt mantoyla ilişkisini ortaya koyuyor. Bu da bize, eğer patlarsa, önce çamur akıntıları halinde geleceği, ardından ise kül bulutlarının 800 °C sıcaklıkla ve 200-600 km arası bir hızla Van Gölü’nün diğer ucuna ulaşacağı ve Van’a kadar olan bölgeyi kasıp kavuracağı sonucunu ortaya koyuyor. Bu korkunç devin faaliyeti durumunda Tatvan’ın boşaltılması gerekecek; bu da 60 bin kişinin tahliyesi demek.
Aynı sonuçlar; Süphan ve Tendürek için de geçerli. Erciyes ise Kayseri’yi tehdit ediyor ve Gölcük Volkanı da Isparta’yı tehdit ediyor.
6. Yüzyıl’da Şerefname’yi yazan Şerefhan Bitlisi, Nemrut’tan akan lavları, büyük bir yarıktan çıkan ve bir demircinin potasından akan kor halindeki madene benzetiyor. Ünlü tarihçi Strabon ise Manisa’daki Kula Volkanı bölgesini “Katakekaumene”; yani yanık ülke olarak adlandırmış. Kurumamış lavları üzerine 13 bin yıl önce burada yaşayan insanların bıraktığı ayak izlerini görmek gerçekten heyecan verici.
Volkanlarla kaplı olan Anadolu’da halen 15 aktif volkan var. Bunlar Acıgöl-Nevşehir, Ağrı Dağı, Erciyes Dağı, Girekol, Göllü Dağ, Hasan Dağı, Karaca Dağ, Karadağ, Karapınar Düzlüğü, Kula Tepeleri, Gölcük Volkanı, Nemrut Dağı, Süphan Dağı, Tendürek Dağı
Ağrıda en son aktivitenin 1840 yılında olduğunu yazıyor bazı kaynaklar. Tendürek ile ilgili net bir bilgi olmamakla beraber M.Ö 2500 yılında bir faaliyet göstermiş. Zaten şu anda dağdan yer yer gaz çıkışları oluyor. Yani Tendürek, tıpkı Nemrut gibi aktif volkan sınıfında. Evet Nemrut da aktif. Dağ 1402, 1441- 1443 1592 yıllarında faaliyete geçmiş. En son aktivite ise 1692 yılında gerçekleşmiş. Süphan’ın 10.000 yıl önce aktif olduğu ileri sürülüyor. Hasan Dağındaki aktiviteyi yörede yaşayan insanların yaptığı resimlerden anlayabiliyoruz . Yaklaşık 6000 yıl öncesine denk geliyor bu patlama. Bu dönemlerde muhtemelen Erciyes de aktifti.
Özet olarak ülkemiz öyle söylendiği gibi sönmüş volkanların bulunduğu bir ülke değil. Bu volkanların çoğu uluslararası literatürde aktif olarak geçiyor çünkü.
Kaynaklar:
National Geographic
www. tr.wikipedia.org
http://t24.com.tr/yazarlar/yildirim-gungor/turkiyede-aktif-volkan-var-mi,1980
